Archives

De Erasmus Universiteit Rotterdam erkent de klimaat- en ecologische noodtoestand. Daarmee onderschrijft de universiteit dat er dringend en gecoördineerd actie nodig is om de gevolgen van klimaatverandering en de verwoesting van ecosystemen tegen te gaan. De universiteit wil de komende jaren met een aantal concrete maatregelen, zoals het promoten van plantaardig voedsel en duurzaam reizen niet alleen de uitstoot van broeikasgassen beperken, maar gaat met de ambitie voor een positief effect op klimaat en ecosystemen zelfs nog een stap verder.

Met de verklaring scherpt de universiteit haar eigen duurzame ambities aan. “We willen als organisatie, in onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering per saldo een positieve impact hebben op klimaat én ecosystemen,” zegt collegevoorzitter Ed Brinksma namens het College van Bestuur. “De wetenschap laat duidelijk zien dat hiervoor wereldwijd actie ondernomen moet worden. Wat we in de komende tien jaar doen, heeft impact op vele generaties na ons. Met deze verklaring willen we samen met onze gehele organisatie in ons onderzoek, onderwijs en de bedrijfsvoering de duurzaamheidstransitie verbreden en versnellen.”

Per saldo positieve impact

De ambitie van het college is om per saldo een positieve impact te hebben op klimaat en ecosystemen. Het beleid is erop gericht de opwarming van de aarde ten opzichte van het pre-industriële tijdperk binnen 1,5 graden Celsius te houden. Daarnaast sluit het beleid aan bij de wereldwijde doelstelling om in 2030 een netto positieve impact te hebben op biodiversiteit.

De universiteit brengt dit jaar in kaart wat daarvoor, naast de al genomen duurzaamheidsmaatregelen, aanvullend nodig is. Resultaat daarvan is een transitieplan, waarbij naast uitstoot van broeikasgassen – inclusief de indirecte uitstoot in de waardeketen – ook naar de ecologische impact van de universiteit wordt gekeken en hoe biodiversiteit bevorderd kan worden. Daarnaast worden per direct een aantal maatregelen genomen in onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering.

Duurzaamheidsonderwijs voor alle studenten en richtlijnen voor relaties met industrie

Met deze aangescherpte ambitie komt de garantie dat alle studenten tijdens hun studieloopbaan aan de Erasmus Universiteit Rotterdam in aanraking komen met duurzaamheidsonderwijs, inclusief de klimaat- en ecologische noodtoestand.

De universiteit gaat ook structureel in kaart brengen welke relaties er zijn met organisaties die een grote impact hebben op klimaat en ecosystemen. Deze inventarisatie gaat gepaard met een brede dialoog binnen de universitaire gemeenschap en met partners over de vraag hoe de Erasmus Universiteit Rotterdam zich tot deze organisaties verhoudt en hoe dit raakt aan belangrijke waarden zoals academische vrijheid en onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek.

Onderzoek en bedrijfsvoering

De ambitie van de universiteit is om met onderzoek bij te dragen aan sneller herstel van klimaat, ecosystemen en een rechtvaardiger samenleving. Daarom wordt er meer strategisch geïnvesteerd in het ontwikkelen van onderzoekscompetenties om dat te kunnen doen en wordt samenwerking tussen verschillende faculteiten gestimuleerd. Ook wordt inzichtelijk gemaakt hoe onderzoekspublicaties raken aan de sustainable development goals (SDG). Daarnaast zet de universiteit haar strategische middelen in voor het bevorderen van onderzoekssamenwerkingen waarin maatschappelijke en ecologische opgaven centraal staan.

Voor de gehele bedrijfsvoering brengt de universiteit in kaart wat de impact is op klimaat en ecosystemen. Er komen duidelijke richtlijnen voor het gebruik van carbon credits om uitstoot die niet voorkomen kan worden, te compenseren. Het uitgangspunt daarbij is de uitstoot omlaag te brengen en niet slechts af te kopen. De universiteit erkent dat plantaardig voedsel een effectieve manier is om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Vanaf 2030 is plantaardig voedsel de norm op de gehele campus, maar vanaf komend kwartaal wordt door medewerkers alleen nog vegetarische catering besteld. Voor studenten wordt vegetarisch eten met kortingen aantrekkelijker gemaakt.

Foto: Aagje Boelhouwer / EUR

HyCC heeft de engineering-partij en de technologieleverancier gekozen voor haar groene waterstofproject H2eron. De 40-megawatt installatie moet in 2026 de eerste waterstof gaan maken ter ondersteuning van de productie van duurzame vliegtuigbrandstoffen op het Chemie Park Delfzijl.

HyCC heeft Kraftanlagen Energies & Services gecontracteerd voor het basisontwerp en de engineering (FEED) van de fabriek en een order geplaatst bij Nel voor levering van de elektrolyse-stacks. HyCC wordt de operator van de fabriek, die met Nel’s atmosferische alkaline electrolyzers groene waterstof gaat produceren uit hernieuwbare stroom en water. H2eron wordt één van de eerste fabrieken die de technologie op deze schaal toepast.

De waterstof zal worden gebruikt door SkyNRG om duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) te produceren uit industriële bijproducten en reststromen, zoals gebruikt frituurvet. In zijn pure vorm resulteert het gebruik van SAF gedurende de hele levenscyclus in 85% lagere CO2-emissies dan gebruik van fossiele vliegtuigbrandstof.

HyCC ontving onlangs de milieuvergunning voor het project en het bedrijf werkt toe naar een investeringsbeslissing (FID) in 2024, in nauwe afstemming met SkyNRG en haar partners.

Marcel Galjee, Managing Director van HyCC: “Betrouwbare leveringen van groene waterstof zijn essentieel om sectoren zoals de luchtvaartindustrie koolstofarm te maken. We bouwen voort op tientallen jaren ervaring in grootschalige elektrolyse en zijn verheugd om met deze sterke partners naar de volgende fase van het project te gaan en de basis te leggen voor de nieuwe waterstofeconomie.”

Alfons Weber, CEO van Kraftanlagen Energies & Services: “We zijn trots dat we onze bewezen EPC-expertise kunnen inzetten voor dit belangrijke project, dat de verduurzaming van de luchtvaartindustrie aanzienlijk ondersteunen. Het is belangrijk om nu grootschalige groene waterstofproductie te realiseren en met H2eron bij te dragen aan een duurzamere luchtvaart. Bij Kraftanlagen zetten we ons in om dit tot uitvoering te brengen en groene waterstof beschikbaar te maken.”

Hans Hide, Chief Project Officer van Nel: “H2eron zal een grote positieve impact hebben op de emissiereducties van de luchtvaartsector en we zijn er trots op dat we zijn geselecteerd als leverancier van onze bewezen elektrolysetechnologie voor dit belangrijke project.”

Maarten van Dijk, Chief Development Officer (CDO) van SkyNRG: “Duurzame vliegtuigbrandstof is een sleutelcomponent in de energietransitie en duurzame waterstof is een hoeksteen voor SAF. We hebben een betrouwbare productie nodig voor onze waterstofvraag en we vertrouwen op HyCC om dit voor ons te realiseren.”

De werkgeversorganisaties achter het Aanvalsplan Techniek zijn zeer positief over de op 3 februari gepresenteerde maatregelen van het kabinet om te zorgen voor meer groene banen in de techniek. Het aanvalsplan wordt door het kabinet omarmd als een sleutelonderdeel van de kabinetsaanpak om het tekort aan technici terug te dringen, blijkt uit de verzonden Kamerbrief.

Tekort aan technici is o.a. gevaarlijk voor halen klimaatdoelen

Vandaag is het kabinet gekomen met het Actieplan Groene en Digitale banen. Met dit plan wil het kabinet onder meer zorgen dat een tekort aan technici er niet toe leidt dat het doel om de uitstoot van CO2 met 55-60% te reduceren in 2030 in gevaar komt. Ook moet het plan meer dan 1 miljoen ICT-geschoolden in 2030 opleveren.

10-jarig leer-, werk- en inkomensperspectief

De ministers van Economische Zaken en Klimaat, Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Onderwijs zijn in hun brief positief over het Aanvalsplan Techniek, dat de technische branches Techniek Nederland, Bouwend Nederland, Metaalunie, FME en WENB samen met de werkgeverskoepels VNO-NCW en MKB-Nederland in november presenteerden aan het kabinet. Uitvoering van dit Aanvalsplan moet onder meer zorgen voor meer arbeidsbesparende (proces)innovaties, een cultuurverandering in de techniek met meer aandacht voor behoud van technici, 1.000 extra hybride docenten en een compleet nieuw arbeidsmarktsysteem om (meer) mensen te laten instromen en behouden (de zogeheten Gouden Poort). Een 10-jarig leer-, werk- en inkomensperspectief moet de techniek bovendien nog aantrekkelijker maken.

Verdubbelen

Het kabinet wil de investeringen van de organisaties voor uitvoering van het Aanvalsplan verdubbelen. ‘Dat is buitengewoon goed nieuws’, aldus de coalitie van techniekbranches, want niemand kan dit probleem alleen oplossen. ‘Dit vraagt nauwe samenwerking van ondernemers, overheden, onderwijsinstellingen en vakbonden. Met de vakbonden is ook al goed overleg om het aanvalsplan verder uit te werken en het is fijn dat ook het Kabinet zich hier nu vierkant achter stelt.’

De organisaties vinden het wel een gemiste kans dat er geen aandacht is voor introductie van een succesvolle vakkrachtenregeling zoals Duitsland die heeft. Zeker ook omdat het volgens de brief steeds lastiger wordt om technici uit andere Europese landen te verleiden om in Nederland te werken. Ook in andere landen is namelijk  sprake van schaarste aan technici en vergrijzing.

Gisteren, 1 februari, presenteerde de Europese Commissie een Green Deal Industrieel Plan om het concurrentievermogen van de Europese netto-nul-industrie te versterken en de snelle overgang naar klimaatneutraliteit te ondersteunen. Het plan moet een gunstiger klimaat scheppen voor de uitbreiding van de productiecapaciteit van de EU voor de netto-nul-technologieën en -producten die nodig zijn om de ambitieuze klimaatdoelstellingen van Europa te halen.

Het plan bouwt voort op eerdere initiatieven en vertrouwt op de sterke punten van de eengemaakte EU-markt, als aanvulling op de lopende inspanningen in het kader van de Europese Green Deal en REPowerEU. Het is gebaseerd op vier pijlers: een voorspelbaar en vereenvoudigd regelgevingskader, snellere toegang tot financiering, verbetering van vaardigheden en open handel voor veerkrachtige toeleveringsketens.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, verklaarde: “We hebben een unieke kans om met snelheid, ambitie en doelgerichtheid de weg te wijzen om de industriële voorsprong van de EU in de snelgroeiende sector van de netto-nul-technologie veilig te stellen. Europa is vastbesloten het voortouw te nemen in de revolutie van schone technologie. Voor onze bedrijven en mensen betekent dit dat vaardigheden worden omgezet in kwaliteitsbanen en innovatie in massaproductie, dankzij een eenvoudiger en sneller kader. Een betere toegang tot financiering zal onze belangrijkste cleantechindustrieën in staat stellen snel op te schalen.”

Een voorspelbaar en vereenvoudigd regelgevingskader

De eerste pijler van het plan betreft een eenvoudiger regelgevingskader.

De Commissie zal een “Net-Zero Industry Act” voorstellen om doelstellingen vast te stellen voor industriële capaciteit zonder CO2-uitstoot en om een regelgevingskader tot stand te brengen dat geschikt is voor een snelle invoering daarvan, waarbij wordt gezorgd voor vereenvoudigde en versnelde vergunningverlening, Europese strategische projecten worden bevorderd en normen worden ontwikkeld om de opschaling van technologieën in de hele interne markt te ondersteunen.

Het kader zal worden aangevuld met de wet inzake kritieke grondstoffen, om te zorgen voor voldoende toegang tot de materialen, zoals zeldzame aardmetalen, die van vitaal belang zijn voor de productie van sleuteltechnologieën, en de hervorming van de opzet van de elektriciteitsmarkt, om de consumenten te laten profiteren van de lagere kosten van hernieuwbare energiebronnen.

Snellere toegang tot financiering

De tweede pijler van het plan zal investeringen en financiering voor de productie van schone technologie in Europa versnellen. Overheidsfinanciering kan, in combinatie met verdere vooruitgang op het gebied van de Europese kapitaalmarktenunie, de enorme hoeveelheden particuliere financiering ontsluiten die nodig zijn voor de groene transitie. In het kader van het mededingingsbeleid wil de Commissie een gelijk speelveld op de interne markt garanderen en het voor de lidstaten gemakkelijker maken om de nodige steun te verlenen om de groene transitie te versnellen. Daartoe zal de Commissie, om de steunverlening te versnellen en te vereenvoudigen, de lidstaten raadplegen over een gewijzigde tijdelijke kaderregeling inzake staatssteun Crisis- en Overgangskader en zal zij de algemene groepsvrijstellingsverordening herzien in het licht van de Green Deal, waarbij de aanmeldingsdrempels voor steun voor groene investeringen worden verhoogd. Dit zal onder meer bijdragen tot een verdere stroomlijning en vereenvoudiging van de goedkeuring van IPCEI-gerelateerde projecten.

De Commissie zal ook het gebruik van bestaande EU-fondsen voor de financiering van innovatie, productie en invoering van schone technologie vergemakkelijken. De Commissie onderzoekt ook mogelijkheden om op EU-niveau tot een grotere gemeenschappelijke financiering te komen ter ondersteuning van investeringen in de fabricage van net-nul-technologieën, op basis van een lopende beoordeling van de investeringsbehoeften. De Commissie zal op korte termijn met de lidstaten samenwerken, met de nadruk op REPowerEU, InvestEU en het Innovatiefonds, aan een overbruggingsoplossing om snelle en gerichte steun te verlenen. Voor de middellange termijn wil de Commissie een structureel antwoord geven op de investeringsbehoeften door in het kader van de herziening van het meerjarig financieel kader vóór de zomer van 2023 een Europees soevereiniteitsfonds voor te stellen.

Om de lidstaten te helpen toegang te krijgen tot de REPowerEU-fondsen, heeft de Commissie vandaag nieuwe richtsnoeren voor herstel- en veerkrachtplannen goedgekeurd, waarin het proces voor het wijzigen van bestaande plannen en de modaliteiten voor het opstellen van REPowerEU-hoofdstukken worden toegelicht.

Vaardigheden verbeteren

Aangezien 35 tot 40% van alle banen door de groene overgang kan worden getroffen, zal de ontwikkeling van de vaardigheden die nodig zijn voor goedbetaalde kwaliteitsbanen een prioriteit zijn voor het Europees Jaar van de vaardigheden, en de derde pijler van het plan zal daarop gericht zijn.

Om de vaardigheden te ontwikkelen voor een groene overgang waarbij de mens centraal staat, zal de Commissie voorstellen industrieacademies voor Nul-Nul op te richten om bijscholings- en omscholingsprogramma’s in strategische sectoren uit te voeren. Zij zal ook nagaan hoe een “Skills-first”-benadering, waarbij feitelijke vaardigheden worden erkend, kan worden gecombineerd met bestaande benaderingen op basis van kwalificaties, hoe de toegang van onderdanen van derde landen tot EU-arbeidsmarkten in prioritaire sectoren kan worden vergemakkelijkt, en hoe maatregelen kunnen worden genomen om publieke en private financiering voor de ontwikkeling van vaardigheden te bevorderen en op elkaar af te stemmen.

Open handel voor veerkrachtige toeleveringsketens

De vierde pijler zal gaan over wereldwijde samenwerking en handel ten dienste stellen van de groene overgang, volgens de beginselen van eerlijke concurrentie en open handel, voortbouwend op de afspraken met de partners van de EU en de werkzaamheden van de Wereldhandelsorganisatie. Daartoe zal de Commissie het EU-netwerk van vrijhandelsovereenkomsten en andere vormen van samenwerking met partners blijven ontwikkelen om de groene overgang te ondersteunen. Zij zal ook de oprichting onderzoeken van een Club van Kritieke Grondstoffen, om “consumenten” van grondstoffen en landen die rijk zijn aan grondstoffen samen te brengen om de mondiale voorzieningszekerheid te waarborgen door middel van een concurrerende en gediversifieerde industriële basis, en van Clean Tech/Net-Zero industriële partnerschappen.

De Commissie zal ook de interne markt beschermen tegen oneerlijke handel in de sector schone technologie en zal haar instrumenten gebruiken om ervoor te zorgen dat buitenlandse subsidies de concurrentie op de interne markt niet verstoren, ook niet in de sector schone technologie.

De investeringen (cash Capex) van Shell in de divisie Renewables and Energy Solutions (RES) bedroegen $ 3.5 miljard op een totaal van $ 24.8 miljard (14%), zo blijkt uit de vandaag gepubliceerde resultaten over het vierde kwartaal. Aangezien RES ook gas en carbon offsets omvat, liggen de werkelijke investeringen in hernieuwbare energiebronnen lager. Volgens Global Witness was het slechts 1.5% in 2021.

“Shell kan niet beweren in transitie te zijn zolang de investeringen in fossiele brandstoffen de investeringen in duurzame energiebronnen overschaduwen”, reageert Mark van Baal, oprichter van Follow This. “Het grootste deel van de investeringen van Shell blijft in fossiele brandstoffen, omdat het bedrijf geen doelstelling heeft om zijn totale CO2-uitstoot dit decennium drastisch te verminderen, wat nodig is om Parijs te halen.”

Gebrek aan doelstellingen leidt tot gebrek aan investeringen

“Om Parijs te halen moet de wereldwijde uitstoot tegen 2030 met 45% dalen; toch ontbreekt het Shell aan een doelstelling die leidt tot een grootschalige emissiereductie in 2030 (#); dit gebrek wordt weerspiegeld in de lage investeringen in duurzame energie. Met onze klimaatresoluties steunen wij Shell om emissiereductiedoelen te stellen die wel in lijn zijn met Parijsakkoord en dienovereenkomstig te investeren.”

(#) De huidige doelstelling van het bedrijf om het gemiddelde koolstofgehalte (Net Carbon Footprint (NCF)) van zijn energieproducten tegen 2030 met 20% te verminderen, is nog niet in lijn met Parijs; het zal niet leiden tot grootschalige (netto) reducties van de totale emissies in dit cruciale decennium.

Om deze lage investeringen in duurzame energie te camoufleren, schermt Shell met een verwarrend cijfer: Energy Transition Spend (energietransitie-uitgaven, een optelsom van Opex en Capex, zie hieronder).

Recordwinsten & aandeleninkoop: gebrek aan voorstellingsvermogen

“De huidige recordwinsten zouden gebruikt kunnen worden om de enorme investeringen in duurzame energie te doen die nodig zijn om de klimaatcrisis aan te pakken en de toekomst van het bedrijf zeker te stellen.”

“In plaats daarvan koopt Shell aandelen in. Aandeleninkoop toont een gebrek aan verbeeldingskracht in grootschalige investeringen in de energietransitie. Een bedrijf dat aandelen terugkoopt, zegt in feite tegen beleggers: ‘We weten geen betere bestemming voor dit geld dan het aan u terug te geven’.”

Aandeelhoudersresolutie op AVA zal duidelijkheid brengen

In mei zullen aandeelhouders opnieuw hun stem uitbrengen over de Follow This klimaatresolutie, die dit jaar gefocust is op de Scope 3 (product) emissies in 2030 – die ongeveer 95% van de totale emissies van Shell uitmaken; zoals gerapporteerd door de Financial Times (Activist group Follow This launches climate campaign against Big Oil), Reuters, Bloomberg, en Responsible Investor op december 19, 2022.

“Deze focus zal duidelijkheid brengen over welke investeerders vastbesloten zijn om de belangrijkste voorwaarde van Parijs te halen – het terugdringen van de emissies dit decennium – en welke investeerders Big Oil toestaan deze belangrijke voorwaarde te negeren”, legt Van Baal uit.

Verder is het cijfer Energy Transition Spend om andere redenen problematisch: Ten eerste geeft Shell geen details om aandeelhouders de kans te geven het cijfer te verifiëren. Ten tweede is de definitie erg breed; zo vallen hieronder bijvoorbeeld ook Chemicaliën, Smeermiddelen, Convenience Retail en low carbon brandstoffen. Ten derde is het vrij ongeloofwaardig dat een bedrijf zoveel Opex-uitgaven doet (ongeveer 45% om tot 1/3 van de Opex en Capex te komen) zonder duidelijkheid te geven over de inkomsten en financiële resultaten van deze activiteiten.Ten slotte, als Opex-uitgaven een investering zouden zijn, zouden zij onder Capex moeten worden gerapporteerd. Volgens algemeen aanvaarde boekhoudkundige beginselen zijn Opex-uitgaven uitgaven zonder of met zeer onzekere economische voordelen buiten het verslagjaar.

“Samen met grote beleggers blijven we Shell steunen om zijn volle gewicht achter de energietransitie te zetten.”

Op 30 januari is de Universiteitsbrede Academische Werkplaats Klimaat en Energie officieel van start gaan. Daarin gaan Tilburg University, Avans Hogeschool, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Gemeente Tilburg, Essent, Alliander, Heijmans en Stedin een meerjarige samenwerking aan om de klimaatcrisis aan te pakken. Niet de technologische maar de sociale innovatie die nodig is om de energietransitie te versnellen staat in deze samenwerking voorop.

De klimaatcrisis heeft ernstige gevolgen voor individuen en gemeenschappen over de hele wereld. Technologische vooruitgang kan bijdragen aan klimaatoplossingen en vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, maar technologie alleen is niet genoeg. De aanpak van de klimaatcrisis vereist een transitie van de hele samenleving, en sociale innovaties zijn daarbij net zo essentieel als technologische innovaties.

Sociale innovatie

Er is maatschappelijk gezien een groeiende behoefte aan omdenken, om sneller af te kunnen stappen van fossiele brandstoffen, aan innovatieve bedrijfsmodellen en financieringsinstrumenten om een duurzame economie tot stand te brengen. De Werkplaats wil ervaringen en nieuwe ideeën uitwisselen, bijvoorbeeld over welke slimme interventies het gedrag van burgers en bedrijven kunnen veranderen die mogelijk ook vragen om nieuwe wet- en regelgeving en over inclusief beleid om ervoor te zorgen dat de energietransitie betaalbaar is voor iedereen.

Maatschappelijke samenwerking

Voortbouwend op een lange traditie van sociaal-wetenschappelijk onderzoek op het gebied van duurzaamheid, circulaire economie en energietransitie, hebben onderzoekers vanuit verschillende disciplines en faculteiten van Tilburg University samen met publieke en private partners hun krachten gebundeld in de Universiteitsbrede Academische Werkplaats Klimaat en Energie.

De academische werkplaats is een experimenteer, leer- en innoveeromgeving waarin samen wordt gewerkt in de vorm van onderzoek rondom concrete projecten, training-on-the-job, publicaties voor een breed publiek, en het ontwikkelen van praktische tools die kunnen helpen bij het realiseren van een sociale en slimme energietransitie.

Universiteitsbrede academische werkplaatsen

Binnen Tranzo, het wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn van Tilburg University, bestaan al jaren diverse succesvolle academische werkplaatsen. In navolging daarvan kent Tilburg University vier Universiteitsbrede Academische Werkplaatsen: Inclusieve Arbeidsmarkt, Klimaat & Energie, Digital Health and Mental Wellbeing en Brede Welvaart. De werkplaats Klimaat & Energie wordt aangestuurd door hoogleraar Economic Regulation and Market Governance of Network Industries Saskia Lavrijssen en hoogleraar Bestuurskunde Martijn Groenleer.

Avans Hogeschool, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Gemeente Tilburg, Essent, Alliander, Heijmans en Stedin zijn de eerste partners van de Universiteitsbrede Academische Werkplaats Klimaat en Energie. Het is de verwachting dat er in de komende maanden nog andere partners aansluiten.

Meer informatie