Archives

De beschikbaarheid, relevantie, vergelijkbaarheid en daarmee de bruikbaarheid van informatie over de impact van klimaatverandering kan nog steeds worden verbeterd. Dat blijkt uit ‘Het Jaar 2021 Verslagen’, het jaarlijks onderzoek naar de verslaggeving van Nederlandse beursfondsen. Het eerste exemplaar van de uitgave is op 21 december aangeboden aan Kris Douma, voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA).

Hoewel het onderwerp klimaat meer aandacht krijgt binnen de strategie en risicoparagraaf van ondernemingen, ontbreekt vaak nog de doorvertaling naar langetermijndoelstellingen en concrete acties, zoals noodzakelijke investeringen, aanpassingen van productieprocessen.

Informatie over een tijdpad met de verschillende acties om de doelstellingen te realiseren wordt in veruit de meeste gevallen niet gegeven. Wanneer de aansluiting met het Parijs-akkoord (stijging van de gemiddelde wereldtemperatuur in 2050 beperken tot ruim onder twee, en zo mogelijk 1,5 graden) wordt genoemd, ontbreekt vaak de wetenschappelijke toetsing van deze doelstelling. Informatie over de bredere impact van de keten, bijvoorbeeld de aankoop van goederen en diensten, moet nog verzameld worden, of wordt in hoge mate geschat.

Om zich voor te bereiden op de nieuwe CSRD-richtlijn (Corporate Sustainability Reporting Directive) van de EU, zullen ondernemingen meer data moeten gaan verzamelen over de keten waarin zij opereren. Ook verstrekken ondernemingen nog weinig informatie over de realisatie van de klimaatdoelstellingen die zij zich hebben opgelegd en over te nemen acties bij afwijkingen.

Opvallend is dat de jaarrekeningen nauwelijks financiële effecten van de klimaatverandering laten zien, terwijl verwacht zou mogen worden dat de economische levensduur van activa en productieprocessen zou afnemen en noodzakelijke investeringen en aanpassingen noodzakelijk zijn. Een betere transparantie kan worden bereikt door in de jaarverslaggeving een koppeling te leggen tussen de klimaatgerelateerde doelstellingen in het bestuursverslag en de effecten daarvan in de jaarrekening. In ongeveer 60 procent van de onderzochte jaarrekeningen wordt niets vermeld over klimaatgerelateerde risico’s.

Daarentegen wordt in 70 procent van de accountantsverklaringen over 2021 wel aandacht besteed aan klimaatgerelateerde risico’s. In de accountantsverklaringen bij de jaarrekeningen 2020 was dat nog maar 2 procent.

Ook is onderzoek gedaan naar de huidige rapportage van niet-financiële informatie door Nederlandse beursfondsen. Ondernemingen brengen een scala van rapporten uit om belanghebbenden te informeren. Soms zijn dat geïntegreerde verslagen (financiële en niet-financiële informatie) en in andere gevallen specifieke themarapporten met alleen niet-financiële informatie. Hierbij worden zowel op aandeelhouders gerichte raamwerken gebruikt, als op bredere stakeholdergroepen gerichte raamwerken. Bij de geïntegreerde verslagen is het in veel gevallen niet duidelijk voor welke groepen van belanghebbenden deze verslagen zijn bedoeld. De CSRD zal in de EU naar verwachting tot meer uniforme informatieverschaffing in één verslag leiden.

De artikelen van Het Jaar 2021 Verslagen staan op de website van het Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, www.mab-online.nl

Bijna twee derde van de ondernemers in het Kleinbedrijf wil snel investeren in maatregelen om het energiegebruik terug te brengen, maar kunnen dit niet zelf betalen. Hiervoor is aanvullende financiering nodig. Dat blijkt uit cijfers van de eerste flitspeiling van de Kleinbedrijf Index (KB Index), een onderzoek van Qredits, ONL en de Hogeschool Utrecht onder circa 800  ondernemers in het Kleinbedrijf.

De noodzaak om snel te investeren in de energietransitie wordt aangewakkerd door de hoge energieprijzen. De meeste ondernemers willen investeren in een combinatie van maatregelen: het plaatsen van zonnepanelen (64%), het vervangen van apparatuur door energiezuinige apparaten (63%), verbeteren van isolatie (59%) en het aanschaffen van een elektrische bedrijfsauto (57%).

Meer financieringsbehoefte

Het investeren in genoemde energiebesparingsmaatregelen kost ondernemers veel geld. Geld dat er niet is na jaren van crises zoals de coronacrisis, energiecrisis en toenemende effecten van inflatie. Daarom is er steeds meer behoefte aan externe financieringen. Deze financieringsbehoefte stijgt al sinds het tweede kwartaal 2021 van 23% naar 45% nu. Gezien de hoge energieprijzen is het belangrijk dat de financieringen ten behoeve van energiebesparing laagrentend zijn. Op deze manier kan de investering sneller worden terugverdiend en worden ondernemers niet met nog meer kosten belast.

Meer ondernemers overwegen te stoppen

Uit de flitspeiling van de Kleinbedrijf Index blijkt daarnaast dat een toenemend aantal ondernemers overweegt te stoppen met het bedrijf (7,4%). In het bijzonder komt dit voor bij de horeca en de culturele sector. Ondernemers in deze sectoren hebben veel vaker een ondernemersloon onder het sociaal minimum en hebben dus steeds meer moeite rond te komen.

Aanbevelingen

De belangrijkste aanbeveling uit deze eerste flitspeiling is dat er de mogelijkheid moet komen voor een langlopende financiering met een lage rente om ondernemers te faciliteren om de noodzakelijke energietransitie te maken. De wil en wens is er zeker bij ondernemers uit het Kleinbedrijf, maar de passende financieringsoplossingen zijn er nog niet.

Over de Kleinbedrijf Index

Dit is de eerste flitspeiling van de Kleinbedrijf Index, een gezamenlijk initiatief van Qredits, ONL voor ondernemers en het Kenniscentrum Digital Business & Media van de Hogeschool Utrecht. Cultuur+Ondernemen is partner van de Kleinbedrijf Index. Ondernemers zonder personeel en Kleinbedrijf ondernemers vertegenwoordigen 95,5 procent van alle ondernemers in Nederland. Samen zorgen zij voor bijna een kwart van alle bedrijfswinsten en een derde van de werkgelegenheid in Nederland. Als barometer voor deze onderbelichte groep is deze index ontwikkeld, waarvan de uitkomsten vier keer per jaar worden gepubliceerd.

Het Nederlandse spacetechbedrijf Caeli gaat zakenbank UBS helpen om via satellietgegevens de CO2- en methaanuitstoot van grote bedrijven onder zijn klanten in kaart te brengen. Op die manier wil de bank wereldwijd energiecentrales, kolenmijnen, straalfabrieken en bedrijven in de kunstmest- en petrochemische industrie helpen hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen en klimaatverandering tegen te gaan. Zo wordt voorkomen dat ze in de toekomst minder waard worden voor banken en andere beleggers.

Het Zwitserse UBS is met ruim 2000 miljard dollar aan belegd vermogen de grootste zakenbank ter wereld. De bank lanceerde afgelopen week zijn Climate Action Strategy, in eerste instantie om grote bedrijven in het Verenigd Koninkrijk en Nederland te helpen vergroenen en hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De bank is daarvoor een partnerschap aangegaan met Caeli uit Amsterdam, dat die uitstoot wereldwijd meet aan de hand van geanalyseerde satellietdata. ,,Nu rapporteren grote bedrijven hun uitstoot zelf, maar dat is toch een beetje alsof de slager zijn eigen vlees keurt. Bovendien berékenen bedrijven hun emissies. Wij meten het echt”, stelt CEO Martin Smit van Caeli.

Ook rapporteren bedrijven hun uitstoot meestal pas anderhalf jaar naderhand. Caeli kan dat per dag, per maand of per kwartaal rapporteren en uitgebreide historische data analyseren, zodat de uitstoot van bedrijven geïndexeerd kan worden. Het spacetechbedrijf meet ook per locatie. ,,Dat is bij grote corporate bedrijven belangrijk omdat ze anders slechts één locatie vergroenen en elders juist veel meer broeikasgassen uitstoten”, legt Smit uit.

Caeli maakt gebruik van data van het door KNMI en TNO ontwikkelde meetinstrument TROPOMI aan boord van de Europese aardobservatiesatelliet Corpernicus en van infraroodmeter IASI op weersatelliet MetOP . Beide instrumenten meten gassen in de atmosfeer die Caeli tot op een hectare nauwkeurig kan berekenen. Niet voor niets hebben de Verenigde Naties tijdens de recente klimaattop in Egypte aangekondigd de CO2-uitstoot van landen voortaan per satelliet te gaan meten en niet meer uit te gaan van eigen rapportages van de landen.

Caeli heeft met behulp van klimaatwetenschappers en de VU in Amsterdam slimme algoritmes ontwikkeld om met de beschikbare satellietdata de uitstoot van verschillende gassen wereldwijd in kaart te brengen. Van CO2 tot methaan, van ammoniak tot stikstofdioxide. Zo werd tijdens het stikstofdebat in de Tweede Kamer op 3 november satellietdata en een kaart met stikstofmetingen van Caeli gepresenteerd, die veel nauwkeuriger zijn dan die van de reguliere grondmeetstations.

Caeli werd in 2017 opgericht en wil helpen om de twee grootste problemen in de wereld op te lossen: luchtvervuiling en klimaatverandering. Het bedrijf heeft inmiddels honderden terabytes aan data van ESA- en NASA-satellieten geanalyseerd en opgeslagen, op basis waarvan overheden en bedrijven betere beleidsbeslissingen kunnen nemen. Smit: ,,Als een grote bank als UBS zegt: we gaan onze bedrijven helpen te vergroenen, dan is dat een enorme stap voorwaarts in de aanpak van klimaatverandering. Wij zijn er heel trots op dat de bank daarvoor bij ons aanklopt.”

Eneco heeft een samenwerkingsovereenkomst getekend met Corre Energy voor het persluchtopslag project (Compressed Air Energy Storage, oftewel “CAES”) dat Corre Energy wil gaan realiseren in het Groningse Zuidwending. CAES is de opslag van samengeperste lucht in zoutcavernes om daar elektriciteit mee te produceren. Eneco is van plan om de volledige compressiecapaciteit van 220 MW en productiecapaciteit van 320 MW af te nemen. Hiermee wordt een nieuwe stap gezet naar het duurzame energiesysteem van de toekomst en CO₂-uitstoot verder gereduceerd.

Dankzij de grote flexibiliteit die een CAES biedt kan Eneco met de inzet van deze installatie bijdragen aan de balans op het elektriciteitsnet. Op momenten van overschot aan duurzame productie van stroom kan deze in de vorm van perslucht worden opgeslagen. Wanneer er een tekort is op het elektriciteitsnet zal de installatie de perslucht gebruiken om elektriciteit te produceren. Zo kan de CAES duurzame energie uit wind en zon leveren op momenten dat de wind niet waait en de zon niet schijnt.

Kees-Jan Rameau, Chief Strategic Growth Officer van Eneco: “Door de samenwerking met Corre Energy zet Eneco opnieuw een grote stap naar het duurzame energiesysteem van de toekomst door het flexibele vermogen dat hun installatie kan bieden. Het opslagvermogen draagt daarnaast bij aan het oplossen van congestieproblemen en maakt zo de weg vrij voor nog meer duurzame energie voor onze klanten. Het is daarmee een belangrijke stap voor de ambitie in ons One Planet Plan: klimaatneutraal in 2035, samen met onze klanten.”

Keith McGrane, Chief Executive Officer van Corre Energy: “We zijn erg blij dat Eneco en Corre Energy krachten gaan bundelen en zijn ervan overtuigd dat deze samenwerking bijdraagt aan duurzame energie voor de toekomst. Eneco deelt ons vertrouwen in de waarde en behoefte aan grootschalige opslag van energie in persluchtfaciliteiten en steunt de realisatie van dit project. Daarnaast zetten Eneco en Corre Energy zich allebei in om een significante bijdrage te leven aan de energietransitie en de ontwikkeling richting een CO2-vrij Europa.”

Compressed Air Energy Storage (CAES) wordt ook wel Long Duration Energy Storage genoemd. Wanneer er een overvloed is aan duurzame elektriciteit kan deze installatie dit met maximaal 220 MW omzetten in perslucht en dit vervolgens opslaan in zoutcavernes onder de grond. Op het moment dat het niet genoeg waait of de zon niet genoeg schijnt kan vervolgens de opgeslagen perslucht naar een turbine worden geleid om extra elektriciteit op te wekken. De installatie is in staat om maximaal 3,5 dag met een vermogen van 320 MW elektriciteit te leveren aan het net en bespaart jaarlijks circa 250.000 ton CO₂-uitstoot. Zodra het mogelijk is om de installatie op waterstof te draaien stijgt de CO₂-reductie naar 450.000 ton per jaar.

Corre Energy ontwikkelt ondergrondse energieopslagen. De eerste Compressed Air Energy Storage (CAES) projecten bevinden zich in Nederland en Denemarken, met de ambitie om ook projecten te ontwikkelen in Duitsland. In 2023 vindt er eerst een proefboring plaats om te kijken of de locatie in Zuidwending daadwerkelijk geschikt is voor persluchtopslag. De zoutcavernes en de bijbehorende bovengrondse installatie, inclusief gebouwen, zijn waarschijnlijk vanaf eind 2026 gereed. Om de CAES te kunnen realiseren werkt Corre Energy aan de benodigde contracten met leveranciers, financiering, het verkrijgen van de benodigde vergunningen en afspraken over netwerktarieven.  

Onderzoek van Dutch New Energy Research (DNE Research) wijst uit dat 2 miljoen Nederlandse woningen zonnepanelen op het dak hebben liggen. Deze mijlpaal betekent dat bij één op de vier huishoudens dit jaar de kerstboom op zonnestroom zal oplichten. Ter ere van dit moment heeft minister Rob Jetten gisteren het (symbolische) 2 miljoenste circulaire zonnesysteem overhandigd aan familie Peeters in Hoofddorp.

De cijfers op een rijtje (DNE Research):

• 2 miljoen woningen met zonnepanelen in december 2022 in Nederland.
• 35% van alle koopwoningen heeft nu zonnepanelen op het dak liggen.
• 16% van alle sociale huurwoningen heeft nu zonnepanelen op het dak liggen.
• Bijna 14% van alle stroomvraag in Nederland wordt afgedekt met zonnestroom.
• Nederland is Europees kampioen op het gebied van zonnepanelen op woningen.

Het twee miljoenste zonnesysteem

Dat de energietransitie, door de groei van het aantal zonnesystemen, in hogere versnelling komt, staat als een paal boven water. Tegelijkertijd brengt deze mijlpaal een grote keerzijde met zich mee. Namelijk de enorme afvalberg die ontstaat als al deze panelen weer van de daken komen. Op dit moment moeten er nog heel veel stappen worden gezet voordat zonnepanelen hoogwaardig gerecycled kunnen worden. Schaarse grondstoffen zoals zilver, koper en silicium kunnen nu nog niet hergebruikt kunnen worden. Daarom heeft Sungevity zonnepanelen van Solarge geïnstalleerd. Panelen die 100% circulair ontworpen zijn, in Nederland geproduceerd zijn en waarbij 75% minder CO2 is vrijgekomen.

Rob Jetten: “Sinds vandaag zijn er in Nederland 2 miljoen huishoudens met zonnestroominstallaties. Daar mogen we heel trots op zijn. Wereldwijd zijn wij – na Australië – het land met de meeste zonnepanelen per inwoner. Het laat zien dat we serieus werk maken van de energietransitie. We werken hard aan de kwantiteit, maar ook aan kwaliteit. Circulariteit is een van de grote uitdagingen van de energietransitie. Recyclen en hergebruiken is essentieel. We willen uiteraard dat zo veel mogelijk mensen deel uitmaken van de energietransitie en iedereen kan profiteren van bijvoorbeeld zonnepanelen. Alle initiatieven die daar aan kunnen bijdragen zijn welkom. Ik moedig daarom van harte initiatieven aan zoals dat van Sungevity, ZonNext, dat tweedehands panelen op sociale huurwoningen installeert.”

Gezin in energiearmoede

Volgens TNO leefde in 2020 al meer dan een half miljoen huishoudens in energiearmoede. Het 2 miljoenste systeem is geschonken aan familie Peeters, die ook in energiearmoede leven. Maartje van Engelen van Sungevity: ‘in Nederland moeten we twee belangrijke stappen maken, waar stimulans vanuit de overheid voor nodig is, namelijk: 1. Zorgen dat we zo snel mogelijk panelen hoogwaardig gaan recyclen en circulaire panelen gaan verkopen.  2. Zorgen dat zonnepanelen ook voor huishoudens met een kleinere portemonnee beschikbaar zijn. Zij hebben de korting op de energierekening het hardste nodig. Daarnaast is de energietransitie echt succesvol als iedereen daar aan mee kan doen. Gelukkig kunnen we vandaag weer een familie blij maken en hun energierekening het eerste jaar al met gemiddeld €90 per maand verlagen.

Een kwart van Nederland doet al mee

Hoge energieprijzen, vertraagde afbouw van de salderingsregeling en toename van laagdrempelige financieringsopties maken zonnepanelen steeds aantrekkelijker voor huishoudens. Volgens Daan Jansen, onderzoeker bij DNE Research, vindt men het ook steeds belangrijker om bij te dragen aan de energietransitie en onafhankelijk te worden van het stroomnet. Hij vervolgt: “In iets meer dan twee jaar tijd is het aantal huishoudens met zonnepanelen verdubbeld naar 2 miljoen. Kijkend naar alle zonnepanelen in Nederland, niet alleen naar die op woningen, hebben we in Nederland bijna drie zonnepanelen per inwoner. Daarmee blijven we per inwoner gemakkelijk Europees kampioen en komen we steeds dichter in de buurt van wereldkampioen Australië.”