Archives

Een brede coalitie van bedrijven en branche- en milieuorganisaties pleit voor het opnemen van scherpe doelen in het regeerakkoord voor mobiliteit zonder uitstoot. Door het stellen van een ‘vlootnorm’ zouden alle nieuwe zakelijke personenauto’s vanaf 2025 nulemissie aan de uitlaat (dus elektrisch of op waterstof) moeten zijn. Dat levert 1 Mton CO2-besparing op in 2030. Om de uitstoot van CO2, stikstof en fijnstof terug te dringen is een ambitieuze vlootnormering voor werkgevers essentieel. Uiterlijk in 2030 zouden alle nieuwe personenauto’s nulemissie moeten zijn in lijn met het Klimaatakkoord. Deze ‘road to zero’-coalitie bestaat uit grotere werkgevers, elektrische rijders, milieuorganisaties, gemeenten en bedrijven uit de leasebranche, laadinfrastructuur en nulemissie-voertuigfabrikanten.

Deze coalitie pleit voor het opnemen van de volgende doelen in een regeerakkoord:

• Vanaf 2025 zijn alle nieuwe personenauto’s van de zaak nulemissie
• Alle nieuwverkochte personenauto’s zijn uiterlijk in 2030 nulemissie (conform Klimaatakkoord)

Uit de Klimaat- en Energieverkenning van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat de mobiliteitssector nog vier megaton CO2-uitstoot moet verminderen om de doelen van het Klimaatakkoord in 2030 te halen. Bovendien wordt het klimaatdoel hoger door het Europese Fit-for-55-pakket. Naast klimaatimpact heeft een snelgroeiende nulemissie-vloot ook voordelen voor de luchtkwaliteit, minder stikstofuitstoot en meer groene banen in Nederland.

Om de klimaatdoelen te kunnen halen is forse groei van het aantal voertuigen zonder uitstoot in de vloot noodzakelijk. Mobiliteit is verantwoordelijk voor twintig procent van de totale CO2-uitstoot in Nederland. Bijna de helft van de uitstoot in wegmobiliteit is afkomstig van werkgebonden personenmobiliteit. Ruim 55 procent van de jaarlijks verkochte nieuwe personenauto’s gaat naar de zakelijke markt.

Zero emissie loont niet alleen voor klimaat en leefomgeving, maar ook voor werkgevers. In termen van Total Cost of Ownerschip (TCO) dalen de kosten van emissieloos vervoer snel. Dit komt onder meer door snel dalende batterijprijzen, en het feit dat de energie- en onderhoudskosten veel lager zijn dan bij auto’s met verbrandingsmotor.

Nederland zou internationaal geen uitzondering vormen met vlootnormering voor werkgevers. Zo is in België recent een wet aangenomen die de facto auto’s van de zaak met uitstoot vanaf 2026 verbiedt.

Coalitie van bedrijven en organisaties:

ABN-AMRO, Aegon, Allego, Arcadis, ASR, Deloitte, Vereniging Doet, Eneco, ENGIE, Essent, Fastned, Gemeente Amsterdam, Gemeente Rotterdam, Greenchoice, LeasePlan Nederland, Lightyear, Natuur& Milieu, Nederlandse Vereniging Duurzame Energie, Philips, Royal HaskoningDHV, Schiphol, Shell, Signify, Sweco, Tennet, Thales Nederland, Vattenfall, Vebego, Vereniging Elektrische Rijders en VodafoneZiggo.

Er liggen volop kansen om kennis en innovatie beter in te zetten voor de grote uitdagingen van de samenleving, zoals klimaatverandering, de toekomst van de gezondheidszorg of een eerlijke data-economie. Dat blijkt uit onderzoek van het Rathenau Instituut. Tussen uitvinding en uitdaging bevat suggesties om de maatschappelijke impact te vergroten van kennis bij universiteiten en innovaties van startende ondernemers.

Universiteiten kunnen randvoorwaarden scheppen om ondernemerschap onder studenten en personeel te bevorderen. De overheid kan de structurele financiering aanpassen, zodat universiteiten zichzelf beter kunnen organiseren om hun kennis voor maatschappelijke opgaven te benutten. En nadere richtlijnen zijn nodig voor de verdeling van de baten uit ondernemerschap en intellectueel eigendom, die hun oorsprong vinden in publiek-gefinancierde kennis.

Dit zijn enkele suggesties van het Rathenau Instituut in het rapport Tussen uitvinding en uitdaging. Over de relatie tussen universiteiten, start-ups en de samenleving . Op basis van een literatuurstudie en interviews schetst het Rathenau Instituut een visie op de relatie tussen universiteiten, start-ups en de samenleving die om maatschappelijke innovatie vraagt.

Innovaties voor bijvoorbeeld energie, gezondheid en mobiliteit zijn veelal gebaseerd op kennis binnen en rondom universiteiten. Startende ondernemingen streven er soms bewust naar die kennis in te zetten voor de ontwikkeling van innovaties met maatschappelijke impact. Maar universiteiten zijn onafhankelijke kennisinstellingen. Willen bedrijven overleven, dan zullen zij winst moeten maken. En wat gezien wordt als een maatschappelijke uitdaging, is deels uitkomst van een politiek proces. Het is dus de vraag hoe deze driehoeksverhouding tussen universiteiten, start-ups en de samenleving opbrengsten kan genereren voor elk van deze partijen.

Tussen uitvinding en uitdaging laat zien welke vormen van ondersteuning universiteiten aan start-ups kunnen bieden, waar de knelpunten in die relatie zitten en welke handelingsopties alle partijen hebben om onbenutte kansen te verzilveren.

“Universiteiten, start-ups, het Rijk en de EU kunnen elkaar vinden in de gedeelde missie om kennis en innovatie in te zetten voor maatschappelijke opgaven”, aldus Jasper Deuten, themacoördinator Vitale wetenschap en kennisecosystemen van het Rathenau Instituut. “Ons onderzoek laat volop kansen zien om het opgavegerichte innovatiebeleid van de overheid te verrijken.”

Na de eerste stap, waarin wordt overgeschakeld naar gas, kan de stap naar waterstof worden gezet. De studie van Roland Berger laat zien dat het mogelijk is om al voor 2030 over te stappen op de Direct Reduced Iron technologie (DRI). Via deze technologie wordt ijzer geproduceerd op basis van aardgas of waterstof in combinatie met elektrische ovens. Het neerzetten van een DRI installatie betekent dat het huidige proces van ijzer smelten met hoogovens, in combinatie met kooks- en gasfabrieken, ophoudt. Vanaf het moment dat de nieuwe installaties in werking zijn, kunnen verschillende fabrieken op het terrein sluiten, waardoor overige emissies verder afnemen.

Nu al veel voorbereidend werk

Hans van den Berg, directievoorzitter Tata Steel Nederland (TSN): “Wij zijn blij met de adviezen uit het Roland Berger rapport. We werken hard om waterstof nog eerder in te zetten dan in het rapport wordt aangegeven. We zien ambitieuze tijdlijnen die zijn neergezet. Als we die halen, heeft het onze voorkeur om meteen waterstof in te zetten. We doen nu al veel voorbereidend werk. Te denken valt aan het inzichtelijk krijgen welke installaties nodig zijn en hoe die in te passen op het terrein. En het opstarten van het vergunning traject. Wij kunnen op die manier ook de impact op de leefomgeving verder terugbrengen. De uitvoering van Roadmap Plus zet op dit vlak al een grote stap tussen 2022 en 2025.”

Oproep belanghebbenden snel duidelijkheid te geven

Cihan Lacin, bestuurder FNV Tata Steel: “We zijn verheugd dat het eindrapport bevestigt dat de route “Groen Staal”, haalbaar is. Ook Tata Steel begreep snel dat deze route de toekomst van het bedrijf maximaal waarborgt. Het is nu zaak om alles in werking te stellen om die groene en duurzame route zo snel mogelijk op te tuigen. Dat kan niet zonder hulp vanuit de overheid. We roepen als FNV dan ook alle belanghebbende partijen op om samen op te trekken en zo snel mogelijk duidelijkheid te bieden over tijdslijnen, technologische keuzes en de effecten op korte, en lange termijn. Dat verdient Tata Steel en alle werknemers van het bedrijf als ook de omwonenden.”

Overheid aan zet

Uit het rapport blijkt dat Tata Steel zo snel mogelijk moet beginnen om alles gerealiseerd te krijgen. De overheid is aan zet als het gaat om de versnelling van het doorlopen van de benodigde vergunning trajecten. Maar ook ten aanzien van de inrichting van de infrastructuur voor waterstof. Er moet meer aandacht komen voor het ontwikkelen van de benodigde wet- en regelgeving ten behoeve van de energietransitie.

Sociaal Contract Groen Staal

Op verzoek van de FNV wordt daarnaast gesproken over een Sociaal Contract Groen Staal. Lacin: ‘Samen met de directie willen we dit contract opstellen waarmee we de belangen van de medewerkers tijdens en na deze transitie borgen. Want deze grote verandering van het productieproces heeft directe gevolgen voor het werk van de werknemers van Tata Steel.’

Grote datacenters in Nederland zullen in 2030 naar verwachting 1,3 gigawatt (GW) aan stroom verbruiken, tegenover 0,72 GW eind 2021. Dit blijkt uit een nieuw rapport dat is gepubliceerd door onderzoeksbureau BloombergNEF in samenwerking met Eaton en Statkraft. Dit cijfer is gebaseerd op een gemiddeld groeiscenario: in het rapport wordt ook een agressiever groeiscenario geschetst, waarbij het verbruik tegen 2030 1,5 GW zal bedragen. Hoewel datacenters over het algemeen enkel worden gezien als stroomverbruikers, concludeert het rapport dat ze eigenlijk een ongebruikte bron zijn om het elektriciteitsnet te ondersteunen en de integratie van duurzame energiebronnen te stimuleren. 

Het rapport, Data Centers and Decarbonization: Unlocking Flexibility in Europe’s Data Centers, onderzoekt de groei van datacenters in vijf landen (Nederland, Duitsland, Ierland, Noorwegen en het VK) en hun potentieel om bij te dragen aan de flexibiliteit van het elektriciteitsnet. In heel Europa zullen wind- en zonne-energie tegen 2030 naar verwachting 60% van de totale energieopwekking uitmaken. Deze toename zal een grotere behoefte aan flexibiliteit met zich meebrengen. Het rapport benadrukt dat een groter bewustzijn van de flexibele mogelijkheden van datacenters noodzakelijk is, niet alleen bij beheerders en gebruikers, maar ook bij netbeheerders en regelgevers.

Datacenters in de vijf onderzochte landen zouden volgens het rapport in totaal 16,9 GW aan flexibiliteit kunnen leveren via hun lokale Uninterruptible Power Supply (UPS), back-up-generatoren, back-upbatterijen en load-shifting. Dat is meer dan de verwachte energievraag van de datacenters zelf, omdat deze bronnen in principe elk afzonderlijk flexibiliteit kunnen bieden aan het elektriciteitsnet: door minder energie te verbruiken of de energie te exporteren.

Michael Kenefick, hoofdauteur van het rapport en analist decentrale energie bij BNEF: “Datacenters kunnen onderdeel van de oplossing zijn voor meer duurzame energiebronnen in Europa. Hun lokale energiemiddelen, zoals UPS-systemen en back-upgeneratoren, kunnen in de toekomst worden ingezet om het elektriciteitsnet te ondersteunen. Bovendien kunnen computingtaken ook worden verplaatst naar periodes – of locaties – met veel beschikbare wind- en zonne-energie.”

Figuur 1: IT-stroom van datacenter en het aandeel in het totale jaarlijkse energieverbruik in de vijf focuslanden

Van de verschillende middelen die zijn bekeken, vertegenwoordigen UPS-systemen op korte termijn de meest aantrekkelijke bron van flexibiliteit. Ze zijn gebaseerd op batterijtechnologie en worden op grote schaal geïnstalleerd in datacenters. Bovendien zijn ze bijzonder geschikt voor snelle frequentierespons (FFR), een dienst die netbeheerders moet helpen een stabiele schakelfrequentie te behouden. In het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Noorwegen zouden de UPS systemen van datacenters meer dan genoeg kunnen zijn om aan de totale FFR-vraag te voldoen. Sommige beheerders experimenteren al met het aanbieden van dergelijke diensten via hun UPS systemen.

Toch blijkt uit het rapport dat beheerders van datacenters twijfelen over het inzetten van deze bronnen ter ondersteuning van het energienet. Redenen hiervoor zijn dienstenniveau-overeenkomsten met klanten, onvoldoende duidelijkheid en transparantie over de voordelen van het aanbieden van flexibiliteit en een gebrek aan kennis. BNEF schat daarom in dat tegen 2030 slechts 3,8 GWaan flexibiliteit van datacenters benut zal worden. Dat is minder dan een kwart van de 16,9 GW aan potentiële capaciteit in deze vijf landen en komt neer op 1,7% van de verwachte piekbelasting.

Karina Rigby, president, Critical Systems, Electrical Sector bij Eaton in EMEA: “Datacenters zijn unieke faciliteiten die te vergelijken zijn met microgrids vanwege de enorme hoeveelheden batterijopslag binnen hun back-up powersystemen. Dit onderzoek benadrukt het ongebruikte potentieel van de flexibiliteit die datacenters kunnen bieden met het oog op economische en milieuvoordelen. Wij roepen netbeheerders, overheidsinstanties en datacenterbeheerders op tot samenwerking om de netstabiliteitstechnologie van datacenters beschikbaar te stellen.”

In een vergelijking van de vijf landen in kwestie blijkt dat elk van hen te maken heeft met andere uitdagingen en kansen als het aankomt op datacenters en hun mogelijkheden op het elektriciteitsnet. Gedreven door de groeiende vraag naar rekencapaciteit en gegevensopslag, zowel van bedrijven als van eindgebruikers, kunnen in het gemiddelde groeiscenario hyperscale- en colocatiedatacenters in 2030 goed zijn voor maar liefst 24% van de energievraag in Ierland, 8% in Nederland en 5% in het Verenigd Koninkrijk. In Noorwegen en Duitsland daarentegen is er meer ruimte voor groei: datacenters zullen in 2030 naar verwachting slechts 2% van de energievraag van elk land uitmaken.

Ierland kent een volwassen markt, dankzij jarenlange investeringen in hyperscale datacenters, en zal waarschijnlijk blijven groeien ondanks enkele uitdagingen bij de integratie van datacenters in het elektriciteitsnet. Ierland, het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Duitsland zullen naar verwachting hun datacentercapaciteit met 80-104% zien toenemen tussen 2021 en 2030.

Noorwegen zal tussen 2021 en 2030 naar schatting een groei van 205% zien in de energievraag vanuit datacenters. Dit is te verklaren door gunstige energieprijzen en een hoog aandeel schone energie in vergelijking met andere landen, waardoor het een aantrekkelijke locatie is voor datacenters die willen ‘vergroenen’.

Albert Cheung, hoofd analyse bij BNEF: “Datacenters hebben al veel inspanningen gedaan om hun bedrijfsvoering groener te maken, onder andere door overeenkomsten te sluiten voor de aankoop van hernieuwbare energie. Daarnaast zijn ze voortdurend op zoek naar nieuwe manieren om hun inzet voor klimaatdoelstellingen te tonen. Naarmate meer duurzame energiebronnen in het energienet worden opgenomen, zullen de mogelijkheden nog verder uitbreiden – niet alleen voor de inkoop van duurzame energie, maar ook als deel van de oplossing voor de integratie ervan in het net.”