Geef de energietransitie van onderop meer ruimte. Dit versterkt het landelijke klimaatbeleid substantieel. Een Nationaal Programma Maatschappelijk Initiatief kan hierbij helpen. Dit adviseert Kees Vendrik van het Nationaal Klimaat Platform (NKP) in in zijn eerste rapportage aan minister Jetten voor Klimaat en Energie.

Uit de gesprekken die het Platform de eerste honderd dagen voerde kwam de potentiële kracht van de maatschappelijke dynamiek vaak naar boven. “Steeds meer burgers en ondernemers nemen het voortouw. De rijkdom aan initiatieven groeit elke dag. In buurt, wijk, stad, regio en bedrijventerrein. Dat is de nieuwe economie in wording”. Om die sneller tot wasdom te laten komen is richting, ruimte en rechtvaardigheid nodig, schrijft hij. Dat vraagt bijvoorbeeld experimenteer-ruimte in regelgeving, instanties die goed inspelen op de maatschappelijke initiatieven en ondersteuning om te starten en op te schalen.

Richting

Ruimte voor de transitie van onderop hoort samen te gaan met stevig rijksbeleid. Volgens Vendrik helpt het als richting en perspectief van de transitie wordt geboden. De transitie is meer dan een jacht op tonnen CO2-reductie. Het grijpt in op de leefwereld van iedereen. Inwoners en ondernemers krijgen te maken met nieuwe keuzen en onzekerheden. “Er is behoefte aan een duidelijk verhaal, waardoor mensen snappen dat ingrijpende maatregelen perspectief bieden op een duurzamer, mooier en toekomstbestendiger Nederland. Zeker jongere generaties hebben daar behoefte aan.”

Ruimte

Daarom pleit Vendrik er voor de transitie van onderop meer ruimte te geven, gecombineerd met stevig overheidsbeleid. “Het gaat om ruimte voor gezamenlijke energieprojecten in wijken, voor energiecoöperaties, voor nieuwe verdienmodellen in de landbouw, voor duurzame financieringsmodellen. De praktijk leert dat regionaal en landelijk beleid deze transitiekracht kan maken of breken.”

Rechtvaardigheid

Ook rechtvaardigheid vraagt om meer aandacht. Het recente WRR-rapport hierover is wat Vendrik betreft een goed begin. “Een beter klimaat begint niet ‘bij jezelf’. Het begint bij een heldere notie van klimaatrechtvaardigheid. Daarbij is een gedeelde verantwoordelijkheid van openbaar bestuur, burgers en bedrijven een belangrijk fundament.”

Hij spoort de regering aan prioriteit te geven aan het verduurzamen van woningen van mensen met een laag inkomen die hard geraakt worden door de hoge energieprijs. Ook de duizenden sportclubs die hierdoor in de problemen zijn, verdienen snel hulp bij verduurzaming. “Zo krijgt de sociale kant van de transitie ook een gezicht.”

Schakel beleid en maatschappij

Het Nationaal Klimaat Platform  (NKP) heeft als taak de transitie helpen te versnellen. Het is een schakel tussen het beleid en de maatschappij. Meerdere keren per jaar rapporteert het NKP over de voortgang.

Foto: NKP