Veel bedrijven in duurzame energie kunnen de sterk gestegen vraag naar zonnepanelen, isolatie en warmtepompen steeds moeilijker bijbenen. Zo worden maar liefst drie op de vier bedrijven geconfronteerd met tekorten aan materiaal. Bij 85 procent zijn de levertijden sinds eind vorig jaar alleen maar toegenomen. Bij ruim de helft van de bedrijven zorgt dit voor een aantal maanden vertraging bij de levering van producten; bij een kwart zelfs meer dan een half jaar. Ook het groeiende tekort aan vakmensen is een groot obstakel. Bij één op de drie bedrijven staan vacatures meer dan een half jaar open, blijkt uit een enquête onder leden van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) en aangesloten brancheorganisaties.

“Steeds meer burgers en bedrijven willen verduurzamen, maar ons onderzoek laat zien dat de benodigde materialen hiervoor schaarser worden. Als gevolg van de hoge energieprijzen en de gevolgen van klimaatverandering is de transitie naar een duurzame economie cruciaal. Het is daarom zorgwekkend dat het veel bedrijven aan zowel de mensen als de middelen ontbreekt om aan de groeiende vraag naar materialen te voldoen”, zegt Olof van der Gaag, voorzitter van de NVDE.

Levertijden lopen steeds verder op

De groeiende schaarste aan materialen en personeel heeft negatieve effecten op de snelheid waarmee producten aan klanten kunnen worden geleverd. Bij maar liefst 85 procent van de tachtig respondenten is de levertijd sterk toegenomen in vergelijking met een halfjaar geleden. “Door de hoge energieprijzen is de vraag naar zonnepanelen, warmtepompen en isolatie geëxplodeerd. Toeleveringsketens kunnen deze enorme vraag op korte termijn niet aan”, zegt Albert Jan Swart, Sector Econoom Industrie, Transport en Logistiek bij ABN AMRO. “De levertijden van producten die nodig zijn om energie te besparen zijn sinds eind 2021 sterk opgelopen, terwijl we zien dat andere toeleveringsketens zich herstellen. Zo lopen levertijden van elektronica geleidelijk terug, terwijl het tekort aan zonnepanelen en omvormers is toegenomen. Gezien de verder gestegen energieprijzen zijn kortere levertijden voor bedrijven in duurzame energie voorlopig niet te verwachten.”

Hergebruik van materialen

Veel bedrijven werken intussen aan alternatieven, bijvoorbeeld door meer in Europa te produceren en door up-cycling van grondstoffen uit oude batterijen en zonnepanelen. Van der Gaag: “Grondstoffen worden efficiënter ingezet door deze te up-cyclen naar nieuwe producten: elke nieuwe generatie producten levert meer duurzame energie met minder grondstoffen.”

Wereldwijde productieketens kunnen helaas niet per ommegaande voorzien in de huidige, extreme stijging van de vraag. ”Juist daarom is het van groot belang dat sprake is van een duidelijk en stabiel overheidsbeleid op de langere termijn. Zo krijgen ondernemers meer zekerheid en zullen ze sneller investeren in duurzame ketens van producten en grondstoffen en is de kans groter dat er tijdig kan worden geleverd.”

Bedrijven in de duurzame energiesector beschouwen vooral de productie van materialen in eigen land of Europa als oplossing voor de huidige tekorten. Daarnaast kan innovatie bijdragen aan het verminderen van de afhankelijkheid van levering vanuit het buitenland. Bijna de helft benadrukt het belang van een eenduidig Europees beleid, zodat er een gelijkwaardig speelveld ontstaat. Ook kan een betere samenwerking tussen bedrijven effectief zijn om te voorkomen dat zij materialen ‘hamsteren’.