Tien jaar na het Klimaatakkoord van Parijs is de vooruitgang duidelijk zichtbaar: de wereldwijde uitstoot per hoofd van de bevolking daalt, hernieuwbare energiebronnen groeien enorm en meer dan 100 landen hebben nu hun eigen klimaatdoelstellingen voor netto-nuluitstoot. Het tempo ligt echter nog steeds te laag om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen. De Climate Change Performance Index (CCPI), die onlangs door Germanwatch en het NewClimate Institute is gepubliceerd, schetst ook dit ambivalente beeld.
Net als in voorgaande jaren blijven de drie hoogste posities vacant. Landen moeten hun klimaatactie versnellen om zich aan te passen aan de temperatuurlimiet van het Klimaatakkoord van Parijs. Denemarken blijft het land met de hoogste positie (4e). Het land staat op de eerste plaats wat betreft klimaatbeleid en behoort tot de drie landen met een zeer hoge score op het gebied van hernieuwbare energiebronnen – het land is koploper in offshore-energie. Denemarken wordt gevolgd door het Verenigd Koninkrijk (5e), dat één plaats is gestegen ten opzichte van vorig jaar. Over het algemeen werpen de jarenlange inspanningen van het land op het gebied van klimaatbeleid hun vruchten af – zo heeft het Verenigd Koninkrijk vorig jaar al de uitfasering van steenkool doorgemaakt. Het land heeft echter nog een inhaalslag te maken, vooral op het gebied van hernieuwbare energie (gerangschikt als ‘laag’). Marokko (6e) scoort ‘goed’ in alle categorieën, behalve hernieuwbare energiebronnen, waar de trend desondanks ‘goed’ is. Het land heeft nog steeds een zeer lage uitstoot per hoofd van de bevolking en maakt indruk met grote investeringen in het openbaar vervoer en een respectabele nieuwe klimaatdoelstelling voor 2035.
Niklas Höhne (NewClimate Institute), auteur van de CCPI: “Hoewel we nog niet kunnen bevestigen dat een land over het algemeen zeer goede prestaties levert op het gebied van klimaatmitigatie, zijn er in sommige categorieën koplopers die ambitieuze prestaties laten zien. Pakistan is bijvoorbeeld een verrassende kanshebber op het gebied van uitstoot en energieverbruik dankzij de zeer lage cijfers per hoofd van de bevolking. Net als in voorgaande jaren bepalen Noorwegen, Denemarken en Zweden de norm op het gebied van hernieuwbare energie.”
Daartegenover staan de landen die het slechtst presteren in de ranglijst. De drie landen die het laagst staan in de CCPI zijn Saoedi-Arabië (67e), Iran (66e) en de VS (65e). Thea Uhlich (Germanwatch), auteur van de CCPI: “De VS hebben een bijzonder opmerkelijke daling doorgemaakt – ze staan op de derde plaats van onderaan in het algemeen klassement, net achter Rusland. De grootste olie- en gasproducerende landen bevinden zich vrijwel onder elkaar en vertonen geen tekenen van afstappen van fossiele brandstoffen als bedrijfsmodel. Dit betekent dat ze een kans missen om de toekomst te omarmen.”
Nederland daalt vijf plaatsen naar plaats 10
Nederland zakt vijf plaatsen naar de tiende plaats in de CCPI van dit jaar, maar behoudt een algehele hoge beoordeling. Het land scoort hoog op het gebied van broeikasgasemissies en gemiddeld op het gebied van hernieuwbare energie, energieverbruik en klimaatbeleid.
Nederland handhaaft zijn algemene klimaatdoelstellingen om de broeikasgasemissies met 55% te verminderen in 2030 en klimaatneutraliteit te bereiken in 2050, zoals vastgesteld door de vorige regering. De nationale CCPI-experts betwijfelen echter of deze doelstellingen zullen worden gehaald. Zij merken op dat de implementatie problematisch is geweest en dat het klimaatbeleid is gestagneerd of zelfs verzwakt sinds het aantreden van de regering onder leiding van premier Dick Schoof in juli 2024.
Netuitbreiding nodig om te profiteren van nieuwe zonne- en windenergie, terwijl vervuiling door de landbouw problematisch blijft.
De binnenlandse gasproductie is sterk gedaald na de sluiting van het Groningen-gasveld in april 2024. Er zijn echter beperkte nieuwe exploratieprojecten in de Noordzee gaande, voornamelijk ter vervanging van de meer koolstofintensieve gasimport. De experts bekritiseren de invoering van extra subsidies voor fossiele brandstoffen. Zonne- en windenergie hebben zich de afgelopen jaren snel ontwikkeld in Nederland en de experts benadrukken dat een uitbreiding van de netinfrastructuur nodig is om deze groei bij te benen. Ze merken op dat offshore windaanbestedingen effectief functioneren, maar dat uitbreidingsplannen zijn teruggeschroefd. Ze maken zich ook zorgen over de groeiende weerstand van de bevolking tegen nieuwe zonne-installaties.
Als een van ’s werelds grootste exporteurs van landbouwproducten kampt Nederland met een hoge stikstofvervuiling en hoge broeikasgasemissies in de landbouw. De CCPI-landenexperts bekritiseren het feit dat de landbouwsector grotendeels wordt buitengesloten van het klimaatbeleid.
Een nieuwe politieke koers kan de binnenlandse en internationale standpunten beïnvloeden
In het internationale klimaatbeleid volgt Nederland grotendeels de EU-richtlijnen en de CCPI-experts omschrijven zijn houding als passief en regressief in wereldwijde onderhandelingen. Deze rol, evenals de binnenlandse klimaatafspraken van het land, zou echter kunnen veranderen, aangezien de regering in juni 2025 is gevallen en de vervroegde verkiezingen in oktober 2025 mogelijk tot een nieuwe politieke koers leiden.
De landenexperts van het CCPI adviseren Nederland om prioriteit te geven aan isolatie, aangezien steeds meer huishoudens in energiearmoede leven. Ook adviseren ze Nederland om het beleid in alle sectoren die met energiegebruik te maken hebben, te versterken, subsidies voor fossiele brandstoffen af te schaffen en het klimaatbeleid voor de landbouw te intensiveren.

Over de Climate Change Performance Index (CCPI)
De Climate Change Performance Index (CCPI) is een instrument dat transparantie in de nationale en internationale klimaatpolitiek bevordert. De CCPI gebruikt een gestandaardiseerd kader om de klimaatprestaties van 63 landen en de EU te vergelijken, die samen goed zijn voor meer dan 90% van de wereldwijde broeikasgasemissies. De prestaties op het gebied van klimaatmitigatie worden beoordeeld in vier categorieën: broeikasgasemissies, hernieuwbare energie, energieverbruik en klimaatbeleid.
Meld je aan voor de wekelijkse nieuwsbrief Klimaat & Energie om op de hoogte te blijven!
Bron: Climate Change Performance Index (CCPI)